Pierwsze motocykle w Polsce

Pierwsze motocykle w Polsce

Sokół! Gdy mówimy o pierwszych polskich motocyklach, nieuchronne na myśl przychodzi przedwojenny pojazd, który rozpędzał się aż do 100 km/h. Kultowa konstrukcja wyróżniała się parametrami jezdnymi, ale nie była pierwsza na rynku. Palmę pierwszeństwa dzierżą Amerykanin Sylvester Roper oraz Francuzi Pierre Michaux i Louis-Guillaume Perreaux, którzy pod koniec lat 60. XIX wieku niemal równocześnie zaprezentowali jednoślady z silnikiem parowym. Warto przyjrzeć się, czym wyróżniały się polskie motocykle.

Pierwszy napędzany silnikiem spalinowym motocykl na świecie został skonstruowany w 1885 roku. Nazywał się Daimler Reitwagen i był wynalazkiem Gottlieba Dailmlera. Podobnie jak dzisiejsze motocykle, miał dwa koła, ale po bokach wspierały go koła asekuracyjne. Wyposażony był w jednocylindrowy, czterosuwowy silnik o pojemności 265 cm3 i mocy 0,4 KM.

Kiedy polski motocykl?

Jako pierwsza na świecie seryjną produkcję motocykli z silnikami spalinowymi rozpoczęła w 1894 roku niemiecka firma Hildebrand & Wolfmuller. Motocykle tej firmy miały dwucylindrowe silniki czterosuwowe o pojemności 1488 cm3. Motor o mocy 2,5 KM pozwalał pojazdowi rozpędzić się do 40 km/h. Pojazd poruszał się na kołach wyposażonych w pneumatyczne ogumienie wynalezione przez Johna Dunlopa w 1888 roku.

Na przełomie XIX i XX wieku na rynek weszło kilka konstrukcji, gdyż popyt na motocykle stale rósł. Swoje modele produkowały amerykańskie firmy Metz Company, Indian i Harley-Davidson, brytyjskie Triumph, Norton, Royal Enfield i Birmingham Small Arms czy niemiecki NSU. Pierwsza polska konstrukcja motocykla pojawiła się na rynku kilkadziesiąt lat później. Kraj dźwigał się wtedy ze zniszczeń I wojny światowej. Rozwijający się przemył motoryzacyjny wspierała rodzima myśl techniczna, w tym konstruktorzy motocykli.

Jaki był pierwszy polski motocykl?

Za twórcę pierwszego polskiego motocykla uchodzi Henryk Choiński, który w roku 1923 skonstruował trzy prototypy motocykli wyposażonych w silniki widlaste o pojemności 2160 cm3. Były to jednoślady skonstruowane w celu wspomagania zawodów kolarskich, które nigdy nie weszły do produkcji seryjnej.

Pierwsza polska konstrukcja motocykla pojawiła się na naszych drogach wiosną 1929. Był to Lech skonstruowany przez Władysława Zalewskiego, motocykl napędzany dwucylindrowym silnikiem dolnozaworowy o pojemności ok. 500 cm3 i mocy 5 KM. Jednostka rozwijała moc 5 KM (3.7 kW) i rozwijała prędkość w granicach 75 km/h. Maszynę produkowało Towarzystwo Akcyjne W. Sawicki i Spółka z Opalenicy.

Wiosną 1929 roku Lecha zaprezentowano podczas Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu, gdzie zebrał pochlebne recenzje, głównie z powodu zastosowania innowacyjnych rozwiązań technicznych (np. lekkie stopy w tłokach). Pojazd został nawet wyróżniony srebrnym medalem targów. Niestety, w roku 1932 spółka zbankrutowała. Ze względu na światowy kryzys ekonomiczny, który objął również Polskę, wyprodukowano zaledwie kilkadziesiąt sztuk Lecha.

Projekt upadł ostatecznie z powodu braku zamówień ze strony wojska. Do dziś nie zachował się ani jeden egzemplarz Lecha. Pamiątką po Lechu jest pomnik pierwszego polskiego motocykla produkowanego seryjnie, który stoi w Opalenicy.

Polski motor przedwojenny

W przetrwaniu kryzysu mogły pomóc tylko znaczące inwestycje państwowe. Wojsko zdecydowało się poprzeć prace prowadzone od 1929 roku w Centralnych Warsztatach Samochodowych w Warszawie nad konstrukcją ciężkiego motocykla wzorowanego na amerykańskich maszynach Indian i Harley-Davidson. Model CWS M 55 zakupiły siły zbrojne oraz Poczta Polska.

Motocykl CWS M 55 posiadał silnik czterosuwowy o pojemności 995,4 cm3, który osiągał moc 13,2 KM przy 2000 obr./min. Trzystopniowa skrzynia biegów sterowana była ręcznie.

Pojazd wyposażono w wózek boczny. Prędkość maksymalna wynosiła 100 km/h, a z wózkiem bocznym 75 km/h. Zużycie paliwa w granicach 10 l na 100 km. Nieliczne egzemplarze przetrwały do dziś i znajdują się w rękach prywatnych właścicieli.

Jednak masowy sukces na polskim rynku odniosła konstrukcja inż. Tadeusza Rudawskiego. Jego motocykl Sokół wyposażony w silnik dwucylindrowy o pojemności 995 cm3 i mocy 21 KM, który rozwijał prędkość ponad 100 km/h, w 1932 roku zaczęły produkować Centralne Warsztaty Samochodowe w Warszawie. Trzy lata później z taśmy produkcyjnej zjechał Sokół 600 RT z silnikiem o pojemności 575 cm3.

Jakie były polskie motocykle?

W latach 1933-1939 w Państwowych Zakładach Inżynierii w Warszawie produkowano Sokoły 1000 CWS111, którego konstruktorem był inż. Zygmunt Okołów-Podhorski. Sokoły opuszczały fabrykę wyłącznie z bocznymi wózkami, które w wersji wojskowej służyły m.in. do przewozu strzelca karabinu maszynowego, a w wersji pocztowej były dostosowane do transportu paczek. Motocykl najczęściej był uzbrojony w polski ręczny karabin maszynowy wzór 28, kaliber 7,92 mm. Pod koniec lat 30. Sokoły zostały zakupione także do Policji Państwowej, gdzie tworzono pierwszą jednostkę lotnej kontroli drogowej.

Sokół 1000 jest dziś uznawany za najważniejszy motocykl w historii polskiej motoryzacji. Sukcesem rynkowym okazał się natomiast produkowany seryjnie w latach 1938-1939 lekki motocykl SHL (Suchedniowska Fabryka Odlewów i Huta Ludwików), skonstruowany przez inżyniera Rafała Ekielskiego. Pojazd wyposażony były w licencyjny angielski silnik Villiers o poj. 98 ccm. Do wybuchu wojny wyprodukowano ponad 3 tys. sztuk tego pojazdu.

Czy w Polsce produkuje się motocykle?

Produkcję motocykli SHL zakończono w 1970 roku w Kieleckich Zakładach Wyrobów Metalowych SHL. Najdłużej na rynku utrzymała się świdnicka WSK, gdyż motocykle powstawały tam do 1985 roku. Obecnie w Polsce motocykle produkuje tylko jedna firma – Romet w Bydgoszczy.

Dodaj komentarz

Brak połączenia z internetem