Limit transakcji gotówkowych to znane już w polskim porządku prawnym ograniczenie. regulujące wysokość kwoty, którą można obracać za pośrednictwem gotówki. Chociaż samo pojęcie w polskim porządku prawnym nie jest obce, rok 2023 przyniesie istotne zmiany. Limit transakcji gotówkowych 2023 w stosunkach między przedsiębiorcami zmniejszy się o ponad połowę. Co więcej, nowelizacja wprowadzi zupełną nowość – ograniczenie dotknie również osoby prywatne.
Płatności gotówkowe i bezgotówkowe
Główną cechą transakcji gotówkowych jest fizyczna forma pieniądza, którym dokonujemy rozliczeń finansowych. W tym celu możemy posłużyć się monetami lub banknotami, które wspólnie noszą miano gotówki. Dokonywanie za jej pośrednictwem płatności niesie ze sobą wiele korzyści. Zaliczymy do nich większą anonimowość na rynku oraz pewność, że nasze pieniądze zostaną przyjęte w większości miejsc (jest to podstawowy środek płatniczy). Pomimo wielu atutów, którymi charakteryzuje się ten sposób wykonywania transakcji, postęp techniki przyniósł narzędzia, które znacznie usprawniły obrót dobrami. Nowe rozwiązania rozpoczęło wykorzystywać również państwo w celu wykrywania nieprawidłowości prawnych i podatkowych.
Płatności bezgotówkowe polegają na elektronicznym transferze środków między dwoma rachunkami bankowymi. W Polsce spotykamy się z 4 sposobami tego rodzaju zapłaty – płatnością plastikową kartą, kartą online, zleceniem przelewu oraz rewolucyjną w ostatnim czasie płatnością BLIK. Wygoda, którą gwarantują oraz ich wpływ na zabezpieczenie ekonomii dzięki ewidencjonowaniu źródeł pochodzenia i przesyłania pieniędzy sprawiły, że wymienione sposoby stały się zalecaną formą płatności. Na świecie coraz częściej zdarzają się przypadki, w których państwo nakłada na uczestników obrotu obowiązek wybrania jednej z tych metod przy wykonywaniu określonych transakcji.
Limit transakcji gotówkowych między przedsiębiorcami
1 stycznia 2023 wejdą w życie istotne zmiany dotyczące obrotu pieniędzmi w formie gotówkowej. Wśród reform zaproponowanych w planie odbudowy polskiej gospodarki po pandemii COVID-19, nazywanym nieironicznie Nowym Polskim Ładem, znalazł się przepis ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Chodzi o art. 19, w którym zmniejszono limit transakcji gotówkowych w stosunkach między profesjonalistami do 8 000 złotych. Do końca 2022 roku ograniczenie wynosić będzie jeszcze 15 000 złotych, chociaż i ono jest stosunkowo nowe. Jak czytamy w Poradniku Przedsiębiorcy, limit zmieniał się już wielokrotnie. Ostatnio kwotę zredukowano z piętnastu tysięcy euro.
Należy pamiętać, że ustawowy limit transakcji gotówkowych wyrażony jest w polskich złotych. Jak stanowi Prawo przedsiębiorców, transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Kogo dotyczy?
Limit transakcji gotówkowych obejmuje przedsiębiorców jednoosobowych, zagranicznych przedsiębiorców (prowadzących działalność w Polsce) i polskich przedsiębiorców świadczących czasowe transgraniczne usługi.
Do tego katalogu zaliczają się również fundacje, spółki handlowe oraz wspólnicy spółki cywilnej i inne podmioty, które figurują w rejestrze CEIDG lub KRS. Co ważne, limit obowiązuje również osoby, które faktycznie prowadzą działalność, ale nie dopełniły obowiązku wpisu do odpowiedniego rejestru.
W wypadku przekroczenia ograniczenia prawo przewiduje pewne konsekwencje. Jak czytamy na stronie rządowej gov.pl, strona kupująca, która dokona płatności powyżej wyznaczonego limitu gotówką, nie będzie mogła zaliczyć tej kwoty do kosztów uzyskania przychodu swojej działalności.
Limit transakcji gotówkowych od 2023 także dla konsumentów
Polski Ład wprowadził również nieznane dotąd w polskim porządku prawnym rozwiązania. Nowością jest między innymi limit transakcji gotówkowych dotyczący osób fizycznych, który obowiązuje w ich stosunkach z przedsiębiorcą.
Zmiany wejdą w życie 1 stycznia 2023 roku, a ustawa o prawach konsumenta oficjalnie nałoży na osoby prywatne ograniczenia dotyczące płatności gotówką.
Konsumenci będą zobowiązani do wykonywania transakcji bezgotówkowych w przypadku, gdy kwota pojedynczej płatności przekroczy 20 000 złotych.
Bezskuteczne w ominięciu regulacji będą uzgodnienia między stronami, bo nowelizacja wyłącza moc wszelkich postanowień umownych. Nowe prawo, choć nakłada bezpośredni obowiązek na podmioty prywatne, nie przewiduje dla nich kary w razie jego niewypełnienia. Wprowadza jednak sankcje wobec drugiej strony takiej transakcji. Przedsiębiorcy, którzy zaakceptują płatność wykraczającą poza limit transakcji gotówkowych, będą musieli odprowadzić dodatkowy podatek.
Dzięki wprowadzonym zmianom konsument zyska dodatkowo możliwość wyboru formy płatności, gdy jednorazowa kwota transakcji nie przekroczy dwudziestu tysięcy złotych. Przedsiębiorca nie będzie mógł żądać innego sposobu zapłaty, chyba że został on wcześniej określony w umowie między stronami.
Przedsiębiorcy muszą zapewnić konsumentowi możliwość płatności bezgotówkowej
Zmiany dotyczące limitu płatności bezgotówkowych są na tyle znaczące, że ustawodawca musiał zawczasu zadbać o przepisy pomocnicze, które umożliwią obywatelom realizację nowych obowiązków. Na początku 2022 roku przedsiębiorcy zostali zobligowani do zapewnienia odpowiednich procedur lub narzędzi, dzięki którym konsumenci mogą realizować płatności bez użycia gotówki. Tyczy się to przedsiębiorców zobowiązanych do ewidencjonowania sprzedaży przy pomocy kasy fiskalnej oraz tych dostarczających towary lub usługi osobom prywatnym. Wypełnienie tego obowiązku może polegać na udostępnieniu terminala płatniczego lub firmowego numeru konta. Mogą wykorzystać także system BLIK. Przedsiębiorca musi po prostu zapewnić konsumentowi jedną z metod płatności bezgotówkowych.
Limit transakcji gotówkowych a walka z szarą strefą
Nowe ograniczenia uzasadnia się głównie walką z szarą strefą. Określenia tego używamy do opisu części gospodarki państwa, w której uczestnicy obrotu uzyskują przychód z działalności wprawdzie niezakazanej, jednak ukrywają go przed organami administracji państwowej. Chodzi tu przede wszystkim o organy skarbowe i celne. Rozmiary szarej strefy uzależnione są od wysokości podatków, poszczególnych przepisów skarbowych oraz kosztów zatrudnienia. Czynnikami wpływającymi na rozszerzanie się tego obszaru gospodarki są również niska kultura prawna państwa i niewystarczająca jakość usług publicznych.
Polski ustawodawca stara się przeciwdziałać jej rozwojowi i wprowadza regulacje, które w tej walce mają pomóc. Jedną z nich jest właśnie limit transakcji bezgotówkowych, który w ] założeniu prawodawcy ma uszczelnić system podatkowy. Można podać jednak w wątpliwość skuteczność tego rozwiązania w obliczu wciąż nasilającej się inflacji prawa w Polsce.
Nowe przepisy spowodują konieczność zaopatrzenia się przedsiębiorców w odpowiednie narzędzia do obsługi płatności bezgotówkowych. Dotyczy to nie tylko terminali płatniczych, ale również zatrudnieniu dodatkowych pracowników do obsługi prawnej i księgowej. Czy mali i średni przedsiębiorcy naznaczeni negatywnymi skutkami pandemii i wciąż zmieniającymi się przepisami będą mogli pozwolić sobie na większe koszty prowadzenia działalności? Prawodawca, aby skutecznie walczyć z szarą strefą, powinien unikać powstawania podobnych pytań.
Czytaj więcej: czy spółki komandytowe mają jeszcze sens po nałożeniu na nie podatku CIT?
Pomysł zmniejszenia limitu transakcji gotówkowych spotkał się również ze sporą krytyką ze względu na drastycznie zwiększającą inflację. Jak donosi Główny Urząd Statystyczny, w czerwcu 2022 roku osiągnęła ona poziom 15,6%. W sytuacji, w której polski złoty wciąż traci na wartości, przyjęte rozwiązanie wydaje się sprzeczne logicznie.